Ադրբեջանը վաղուց սուլթանատի կանոններով է ապրում։

Սուլթանատում, ինչպես հայտնի է, չկա քաղաքական ընդդիմություն, չկա քաղաքական պայքար։ Կա Սուլթան, նեղ շրջապատ և պալատականներ։

Սուլթանատում ընդդիմախոսը ծնվում է ներսից՝ ընտանիքից։ Հանուն իշխանության՝ եղբայրը կարող է դուրս գալ եղբոր դեմ, որդին՝ հոր, կինն՝ ամուսնու։ Կարող են իրար դանակահարել, թույնել կամ միմյանց դեմ հանրահավաքներ կազմակերպել։

Ադրբերջանինը երրորդ տարբերակն է։ Մեհրիբան Ալիևան, ով ներկայացնում է Փաշաևների կլանը, դարձել է Իլհամ Ալիևի ընդդիմախոսը և հավաքներ է կազմակերպում ամուսնու դեմ։ Այնպես չէ, որ Մեհրիբանն ուզում է վերացնել ամուսնուն, բայց ակնհայտ է, որ քաղաքական ընդդիմախոսության վակուումը ճգնաժամային պայմաններում հենց նա է լցնում։

Նավթի միջազգային գների անկմամբ ու կորոնավիրուսային ճգնաժամով պայմանավորված Ադրբեջանում սրվել է սոցիալ–տնտեսական վիճակը՝ սրելով նաև ներսուլթանական պայքարը, որը հիմա բացահայտ տեսք է ստացել։

Իլհամ Ալիևն իշխանության գալով հենվեց հոր՝ Հեյդարի թողած կադրային ժառանգության և թիմի վրա։ Այդ թիմն այժմ ծերացել է։ Ներքևի օղակներում գտնվող և դեպի վերև ձգտող երիտասարդների հովանավորը դարձել է Մեհրիբանը։

Բացի կադրային հարցերից, ներսուլթանական բախումը հիմա նաև հայրենասիրական տեսք է ստացել։ Ադրբեջանում պահանջում են պատերազմ, Արցախի գրավում և այլն։ Պատերազմի պահանջն Իլհամ Ալիևի հրաժարականի պահանջի փոխակերպված ձևն է։ Հակահայկական կոչերը լեգիտիմացնում են Իլհամից դժգոհ զանգվածի գործողությունները՝ խորհրդարանի գրավում, բողոքի գործողություններ և այլն։

Բազմաթիվ փորձագիտական շրջանակների գնահատմամբ՝ Տավուշի մարզի սահմանագծում տեղի ունեցածը ադրբեջանական այն շրջանակների կազմակերպած ռազմական սադրանքն էր, որոնք հակաալիևյան գծի կողմնակիցներ են։ Ալիևի գլխին պատերազմ են «սարքում»։

Ներիշխանական պայքարն, ըստ այդմ, տեղի է ունենում հակահայկական կոդով։ Ալիևն այժմ մնացել է տարիներ շարունակ իր իսկ կողմից քարոզած հակահայկական ֆաշիզմի ալիքի տակ։ Նրանից պահանջում են պատերազմ, բայց միլիարդատեր Իլհամը վախենում է ռիսկի գնալ, հատկապես, երբ Նիկոլ Փաշինյանի վարած ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը զգալիորեն թուլացնում է Հայաստանը։ Բաքվում հույս ունեն, որ ժամանակի ընթացքում Նիկոլն իրենց փոխարեն ամեն ինչ կանի, կթուլացնի Հայաստանը տնտեսապես, կխորացնի ներազգային պառակտումը, վերջնականապես կփլուզի հայ–ռուսական հարաբերությունները, հետևաբար՝ պատերազմի կարիք չկա։ Ներկա զարգացումները, սակայն, Իլհամին դրել են ծանր վիճակի մեջ։ Նրան ճնշում են։ Ճնշում են ներսից։

Եթե նա պատերազմի չգնա, ապա նրան կմեղադրեն ստախոսության (կասեն՝ բա ո՞ւր է ադրբեջանական բանակի ուժեղության մասին ապացույցը՝ հայկականի հետ համեմատ), թալանի և վախկոտության համար։ Իսկ եթե նա պատերազմի գնա աթոռը պահելու համար, ապա կկանգնի անկանխատեսելի սցենարների առաջ, քանզի Հայաստանն ու Արցախը Նիկոլ Փաշինյանը, իրեն կցված խունտան և «թավշյա» իշխանության փայատեր դարձած սորոսաթուրքական 5–րդ շարասյունը չեն։ Ալիևը լավ գիտի, որ պատերազմի դեպքում հանդիպելու է բովանդակ հայ ժողովրդի միասնական հակազդեցությանը։

Ալիևը հիմա փորձելու է խուսափել պատերազմից ու Բաքվում չեզոքացնել փողոցային գործընթացները՝ զուգահեռաբար ձգտելով Արցախի բանակցային գործընթացում արդյունքներ գրանցել։

Թե ինչպիսի զարգացումներ կունենանք իրականում՝ կախված է Հայոց բանակից և մեր ժողովրդի կամքից։ Պահը ճակատագրական է և ակնհայտ է, որ փաշինյանական իշխանության գոյությունը և մեր երկրի ռազմավարական շահերը խոր հակասության մեջ են։ Մենք մեր զինվորների ու սպաների կյանքերի գնով ենք վճարում ապաշնորհ իշխանություն ունենալու համար։

Կորյուն Մանուկյան

Հ.Գ. Տավուշի մարզում արձանագրված բախումները և Բաքվի հանրահավաքները ցույց են տալիս, որ քաղաքական թրենդն Ադրբեջանում պատերազմի կուսակցության օգտին է։ Մենք պետք է պատրաստ լինենք այդ թրենդի դեմն առնելուն։

«Խաղաղասեր» փաշինյանական իշխանությունը բացարձակապես անպիտան է անվտանգության ապահովման հարցում (ինչպես և մյուս հարցերում)։

Փաշինյանը շատ նման է Հիտլերի հետ բանակցող Անգլիայի վարչապետ Չեմբեռլենին, ով խաղաղություն էր մուրում՝ արժանապատվության հաշվին, բայց ստացավ ոտնահարված արժանապատվություն և պատերազմ։ Մենք մեր Չերչիլին պետք է բերենք իշխանության և մեկընդմիշտ ոչնչացնենք թուրքական գործակալական ցանցը։