Տնտեսական գործունեության կենտրոնում․ արդյունաբերությունը՝ մթերային անվտանգություն

Հունիսի 18-ին Սանկտ-Պետերբուրգում կսկսվի աշխարհում ամենամեծ միջազգային տնտեսական համաժողովներից մեկը։ Պետերբուրգյան միջազգային տնտեսական համաժողովը, որն արդեն վաղուց աշխարհին հայտնի է SPIEF հապավումով, ամեն տարի անցկացվում է՝ սկսած 1997-ից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի մասնակցությամբ և հովանու ներքո։ 25 տարվա ընթացքում Համաժողովը ձեռք է բերել համաշխարհային հարթակի կարգավիճակ, որտեղ քննարկվում են համընդհանուր տնտեսական օրակարգի կարևոր հարցեր։

Բարդ աշխարհաքաղաքական իրադրության պատճառով աշխարհում տնտեսական իրավիճակը բնութագրվում է անորոշության բարձր մակարդակով, արագացող գնաճով և բոլոր զարգացած երկրների կենտրոնական բանկերի կողմից դրամական պահանջների խստացումներով։ Համաշխարհային տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն են ունենում աշխարհաքաղաքական հակամարտությունները, այդ թվում նաև հետխորհրդային տարածաշրջանում։

Այդ գործընթացները արդեն սկսել են համաշխարհային տնտեսության վերափոխման գործընթացը։ Ակնհայտ է, որ այդ պայմաններում տնտեսական համագործակցության ներուժը մեծ մասամբ սահմանափակ կլինի, բայց չի վերանա ամբողջությամբ։ Համայն աշխարհում կառավարություններց կպահանջվի հարմարվողական տնտեսական քաղաքականություն, որը կօգնի չեզոքացնել քաղաքական խոչընդոտները և արագ անցում կատարել փոխշահավետ տնտեսական համագործակցության։ Խելամիտ է, որ այս պայմաններում բարձրանում է միջազգային գործնական հարթակների արժեքը։ Այժմ չափից առավել պահանջված է գործարարների և քաղաքական գործիչների անձնական շփումը, որոնց անհրաժեշտ է պայմանավորվել միջազգային տնտեսական համագործակցությունների նոր շրջաններ, տեխնոլոգիական և տրանսպորտային-լոգիստիկ շղթաներ կազմելու մասին։ Չնայած արևմուտքի երկրների կողմից Ռուսաստանի Դաշնության դեմ հայտարարված պատժամիջոցների պատերազմին՝ Սանկտ- Պետերբուրգում կայանալիք միջազգային տնտեսական համաժողովի հանդեպ հետաքրքրությունը չնվազեց, նույնիսկ ավելի մեծացավ։

Դրա համար կան մի քանի պատճառներ։ Ռուսաստանի Դաշնությունը փնտրում է նոր գործընկերներ և նոր շուկաներ։ Հետխորհրդային տարածաշրջանում Եվրասիական ինտեգրման և միավորման գործընթացների զարգացման համար Ռուսաստանի Դաշնությունը շատ բան է անում․ մասնագետների գնահատմամբ միջին և երկարաժամկետ հեռանկարում դա դրական ազդեցություն կունենա միավորման բոլոր երկրների վրա, այդ թվում և Հայաստանի վրա։

Այժմ վերակողմնորոշում է ընթանում Արևելքի երկրների հեռանկարային և արագ զարգացող շուկաների վրա, այն ընթանում է արդեն մի քանի տարի։ 2022թ․-ին Ռուսաստանի Դաշնության և Արևմուտքի միջև կոնֆլիկտի Էսկալացիայից հետո ռուսական տնտեսության երկարաձգումը, մասամբ ստիպված, ստացավ լրացուցիչ արագացում։ Հիմա Ռուսաստանի Դաշնությանը պետք են ապրանքների և տեխնոլոգիաների նոր մատակարարներ, ինչպես նաև շուկաներ իր ապրանքները մատակարարելու համար։ Այն երկրները, որոնք կզբաղեցնեն այդ ոլորտները, մեծ ձեռքբերումներ կունենան։ ԱՄՆ-ի և Եվրոպական երկրների կառավարությունների ճնշման տակ շատ արևմտյան ընկերություններ ստիպված էին լքել Ռուսաստանի Դաշնությունը։ Ռուսական բավականին տարողունակ և վճարունակ շուկայի ազատված տեղերում պետք է զբաղեցնեն այլ երկրների արտադրողները։ Բոլոր եվրասիական երկրներին, առաջին հերթին հետխորհրդային տարածաշրջանի երկրներին պետք է օգտագործել այս բացառիկ հնարավորությունը և հնարավորինս շուտ զբաղեցնել ռուսական շուկայի հագուստի և հանրային սննդի նոր տեղերը։ Բացի այդ, շատ ռուսական ընկերություններ ցուցաբերում են ներդրումային հետաքրքրություններ, որոնց կապիտալ հիմա կարելի է մուտք գործել շահավետ պայմաններով։

Կարելի է ասել, որ արդեն այսօր տեսանելի են աշխարհում նոր տնտեսական իրականության եզրագծերը, որոնք կասկածի տակ են դնում շատ անսասան թվացող սկզբունքներ, ինչպիսիք են միջազգային աշխատուժի բաժանումը, պրոտեկցիոնիզմից ազատ շուկան, ինչպես նաև արտերկրում սեփականության սկզբունքները։Հնարավոր է, շուտով նաև կհնանա տեղեկատվական հասարակության հայեցակարգը, որում հաջողության գլխավոր գործոնները համարվում են տեխնոլոգիաները։ Չէ՞ որ նույն Չինաստանի հաջողությունը խոսում է այն մասին, որ ցանկության դեպքում կարելի է կրկնօրինակել արևմտյան տեխնոլոգիաները և զարգացնել արդեն ինքնուրույն։ Ընթացիկ աշխարհաքաղաքական առճակատման շատ բարձր մակարդակը ցույց է տալիս ագրոարդյունաբերության համակարգի, ինչպես նաև երկրների կայուն զարգացման ռեսուրսների կարևորությունը։ Ակնհայտ է, որ ոսկե միլլիարդի երկրները հակված են նվազեցնել այս գործոնների կարևորությունը և առաջին տեղում դնել հետինդուստրիալ ծրագրային ապահովումը և ինտելեկտուալ զարգացման հասանելիությունը։

Այնուամենայնիվ, ինչպես ցույց է տալիս իրականությունը, ռեսուրսների և մթերային ապրանքների արժեքների թերագնահատումը կարող են հանգեցնել աշխարհակարգի միաբևեռ կառուցվածքային ճգնաժամի և փլուզման։ Երկիր մոլորակի բնակչության աճը, կլիմայի փոփոխությունը և միաբևեռ աշխարհի հայեցակարգի փլուզումը հանգեցնում է այն մտքին, որը ցանկացած երկրի համար կարևոր գործոն է, ինչպիսին ագրոարդյունաբերության համալիր ներուժն է, բերքատու հողատարածքների, էներգետիկ ռեսուրսների և մետաղների, ինչպես նաև սեփական արտադրության ուժի հասանելիությունը։

Արդեն հայտնի է, որ մթերային անվտանգությունը կդառնա հունիսի 18-ին կայանալիք պետերբուրգյան տնտեսական միջազգային համաժողովի գլխավոր թեմաներից մեկը։ Մերձավոր Արևելքի, Ասիայի և Աֆրիկայի երկրները ձգտում են Ռուսաստանի Դաշնության հետ սննդի մատակարարման հարցով երկարաժամկետ համագործակցության և արևմուտքի կողմից խոչընդոտներն ընդունում են որպես աշխարհաքաղաքական կռվի գործիք, որը այս և եկող տարվա հեռանկարում ընդունակ է կտրուկ թուլացնել շատ երկրների մթերային անվտանգությունը, ինչպես նաև մեծացնել աղքատների թիվը։

Էական է, որ այս տարի պետերգուրյան համաժողովի երկիր-հյուրը հանդես կգա Եգիպտոսը, որը հանդիսանում է աշխարհում ամենամեծ հացահատիկի ներմուծողը և հետաքրքրված է Ռուսաստանի Դաշնության հետ համագործակցությամբ այս ուղղությամբ։ Կարելի է ենթադրել, որ ապագա կա այն երկրների համար, ովքեր կարող են կառուցել փոխշահավետ հավասար համագործակցություն և պայմաններ ապահովել սեփական ինքնիշխան զարգացման համար՝ հաշվի առնելով տվյալ գլոբալ միտումները։ Ցավոք սրտի, ստիպված պետք է արձանագրել, որ աշխարհում մեծացող աշխարհաքաղաքական անհարդուրժողականությունը հղի է գլոբալ լուրջ ճգնաժամերով, ամենից առաջ՝ էներգետիկ և մթերային։ Մասնավորապես, ԱՄՆ-ի ներկայացրած պատժամիջոցները հանգեցրին սննդի և պարարտանյութերի առևտրա-տնտեսական կապերի և մատակարարման շղթաների արհեստական խախտումների։ Խոսքն արդեն գլոբալ սննդային ճգնաժամի մասին է։ Ակնհայտ է, որ այս պայմաններում պատժամիջոցներ կիրառելը և հացահատիկի արտահանումը Ռուսաստանի Դաշնությունից (կամ մեկ այլ սնունդ արտահանող երկրից) սահմանափակելը հանցագործություն է, ամենից առաջ, հումանիտար նկատառումներով։ Այս հարցերը պահանջում են լայնամաշտաբ քննարկում իշխանության և գործարար ներկայացուցիչների կողմից ամբողջ աշխարհում։

Հաշվի առնելով երկիր մոլորակի բնակչության աճը՝ ագրարային հատվածի ներդրումները համարվում են հեռանկարային և ռազմավարական տեսանկյունից կարևոր, առավել ևս աշխարհաքաղաքական առճակատման պայմաններում։ Ռուսաստանի Դաշնությունը մնում է ցորենի արտահանման առաջատարը ամբողջ աշխարհում։ Ռուսաստանի Դաշնության գյուղատնտեսության նախարարությունը 2021-2022թթ․-ին հացահատիկի արտահանումը գնահատում է 45-48 մլն տոննայի մակարդակով (որից ցորենը կազմում է մոտավորապես 37 մլն տոննա)։ Երկրներից ներդրողները, որոնք ավանդաբար հույսները դնում են ներմուծման վրա իրենց մթերային անվտանգությունը ապահովելու համար, ձգտում են փոխարինել արևմտյան խաղացողներին և մտնել Ռուսաստանի Դաշնության ագրոարդյունաբերության ընկերության կապիտալի սեկտոր։ Այդպիսի ծրագրերի իրականացման հեռանկարները բավականին բարձր են գնահատվում։

Արտակ Պողոսյան

Աղբյուրը` hraparak.am