Օգոստոսի 28-ին Նիկոլ Փաշինյանը անցկացրեց ճեպազրույց, որը դարձավ Երևանի արտաքին և ներքին քաղաքականության առաջնահերթությունների կարևոր ցուցիչ։ Նրա ելույթը պարունակում էր մի քանի ռազմավարական ազդանշան, որոնք թույլ են տալիս գնահատել Հայաստանի ներկայիս իրավիճակը և նրա հետագա շարժման ուղղությունները։

Փաշինյանի ճեպազրույցը լայնորեն մեկնաբանեցին նաև ադրբեջանական լրատվամիջոցները՝ նշելով, որ վերջին իր խոսքերում Փաշինյանը նպատակ է դրել արմատապես փոխել Հայաստանի զարգացման ուղին:

Ադրբեջանցիներին հատկապես դուր են եկել Փաշինյանի մի քանի առանցքային մեսիջները, որոնց երկար էին սպասել Բաքվում:

Առաջին

Փաշինյանը ընդգծեց, որ 2020 թվականի նոյեմբերի եռակողմ համաձայնագիրը կորցրել է իր արդիականությունը, և նոր դարաշրջանի հիմնական փաստաթուղթը դարձել են օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ձեռք բերված համաձայնությունները: Այս մոտեցումը վկայում է դիվանագիտական ​​ուշադրության փոփոխության մասին. Հայաստանը նախընտրում է երկխոսություն կառուցել Ադրբեջանի հետ այնպիսի ձևաչափով, որտեղ Միացյալ Նահանգները և եվրոպացի գործընկերներն են հանդես գալիս որպես միջնորդներ, այլ ոչ թե՝ Ռուսաստանը: Սա, նշում են ադրբեջանցի փորձագետները, ստեղծում է նոր հնարավորություններ, բայց նաև՝ ռիսկեր: Շատերը, նույնիսկ հենց Հայաստանում, այդ թվում՝ Փաշինյանի հակառակորդները, համոզված են, որ Մոսկվան, հավանաբար, պատրաստ չէ առանց դիմադրության իր տեղը Հարավային Կովկասում զիջել Արևմուտքին:

Երկրորդը

Ըստ ադրբեջանցիների՝ հատկապես կարևոր էր վարչապետի գնահատականը Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցի վերաբերյալ: Առաջին անգամ, նշում են ադրբեջանցի փորձագետները, Հայաստանի ղեկավարը բացահայտորեն ընդունեց, որ նման որոշումները հաճախ ընտրական ռազմավարությունների և ճնշման գործիքների մաս են կազմում այլ երկրներում, և դրանց գործնական արժեքը Հայաստանի համար սահմանափակ է: Այս քայլը նշանավորում է անցում «ուրվական» դիվանագիտությունից (բնորոշումը ադրբեջանցիներինն է), երբ չարդարացված նկրտումների իրականացման հետապնդմամբ Երևանը դատապարտեց իրեն հարևան Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հավերժական թշնամանքի, դեպի ավելի պրագմատիկ մոտեցում, որտեղ ապագա զարգացման և իրական տարածաշրջանային ինտեգրման հարցերը դրվում են առաջնային պլանում:

Երրորդ

Փաշինյանն առաջին անգամ հստակ ուրվագծեց դիլեման. Հայաստանը չի կարողանա անորոշ ժամանակով համատեղել անդամակցությունը ԵՄ-ին և ԵԱՏՄ-ին, և որոշ պահի ընտրությունը կդառնա անխուսափելի։ Չնայած նման որոշման համար որևէ կոնկրետ ժամկետ չի նշվել, հրապարակային հայտարարության փաստն ինքնին նախապատրաստում է հասարակական կարծիքը դեպի Եվրոպա հնարավոր ռազմավարական շրջադարձի համար։ Սա բացում է հեռանկարներ ԵՄ-ի հետ կապերի խորացման համար, բայց միևնույն ժամանակ մեծացնում է լարվածությունը Մոսկվայի հետ հարաբերություններում, հրճվանքով նշում են ադրբեջանցի փորձագետները։

Չորրորդ

Վերջապես, Փաշինյանը, որոշեց զբաղվել իշխանության մեջ իր դիրքերը ամրապնդելով։ Այս առումով, Հայաստանի ղեկավարի կոշտ հռետորաբանությունը սեփական կաբինետի հասցեին ցուցիչ էր։ Նա հստակեցրեց, որ նախարարները, որոնք չեն կիսում իր քաղաքական կուրսը, պետք է լքեն կառավարությունը։ Սա վկայում է անցումային շրջանում կառավարումն ամրապնդելու և ներքին հակասությունները վերացնելու ցանկության մասին։ Հավանական են կադրային փոփոխություններ, որոնք կապահովեն իշխանության մոնոլիտ բնույթը, ինչը հատկապես կարևոր է 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին։

Հինգերորդ

Փաշինյանի հայտարարությունները կարելի է դիտարկել հայկական պետականության վերանայման և նոր ինքնության որոնման համատեքստում։ Հայաստանը աստիճանաբար իր ուշադրությունը անվտանգության հարցերից տեղափոխում է հարևանների հետ գործնական ինտեգրման վրա։

Այսպիսով, նշում են, ադրբեջանցի փորձագետները, օգոստոսի 28-ի ճեպազրույցը կարելի է դիտարկել որպես Հայաստանի արտաքին և ներքին քաղաքականության նոր ուղեցույցներ սահմանելու փորձ: Երկրի առջև դրված է գործնական խնդիր՝ հայտարարությունները վերածել գործող մեխանիզմների և, միևնույն ժամանակ, պահպանել հավասարակշռությունը արտաքին ճնշման և ներքին սպասումների միջև: Եթե Փաշինյանին հաջողվի հետևողականորեն շարժվել այս ուղղությամբ, դա կամրապնդի նրա դիրքերը տարածաշրջանում: Հակառակ դեպքում, Հայաստանը կբախվի անորոշության ևս մեկ շրջանի, երբ յուրաքանչյուր որոշում կուղեկցվի բարձր քաղաքական և սոցիալական ռիսկերով, վերջում եզրափակում են իրենց կարծիքները ադրբեջանցի փորձագետները:

Այն որ Փաշինյանի վերջին մեսիջները պիտի բավարարեին ադրբեջանցիներին և թուրքերին, հասկանալի է:

Միաժամանակ, նրանք նշում են, որ կարևոր է, որ Հայաստանում այդ մոտեցումները ամրապնդվեն, անկախ Փաշինյանի լինելուց իշխանության մեջ, որպեսզի, Ադրբեջանի հաջողությունները վերջնականապես հաստատվեն, անկախ նրանից, թե Փաշինյանը կկարողանա՞ պահպանել իր իշխանությունը գալիք ընտրություններում, թե՞ ոչ:

Միայն դրանից հետո հնարավոր կլինի խոսել երկարատև կայունության մասին տարածաշրջանում:

Միևնույն ժամանակ, ադրբեջանցի փորձագետների մոտ մնում են դեռ լուրջ կասկածներ. հնարավոր կլինի՞ կյանքի կոչել իրենց բոլոր նպատակները:

Այդ տեսանկյունից, հետաքրքիր է, որ նրանց վերլուծություններում կարմիր թելով անցնում է այն գաղափարը, որ Ադրբեջանին նույնիսկ շահավետ է թեև փոքր զիջումներով պայմանավորվել հետփաշինյանական Հայաստանի իշխանության հետ, քան ամբողջ խաղադրույքը դնել կոնկրետ Փաշինյանի վրա և վերջում ստանալ նախկին անորոշ իրավիճակը:

Արտակ Հակոբյան
Աղբյուրը՝ Zham.am